Elazığlılara halk arasında “Gakkoş” denir. Bu terim, Elazığ’ın kültürel kimliğinin önemli bir parçası haline gelmiştir. “Gakkoş” kelimesi, Elazığ’ın kendine özgü ağız ve lehçesinde “kardeş” ve “ağabey” anlamına gelir. Kelimenin aslı “garındaş” olup zamanla değişerek “gakgo” ve nihayetinde “gakkoş” halini almıştır. Bu dönüşüm, kelimenin kullanımının yıllar içinde nasıl evrildiğini ve bölge halkının dilinde nasıl yer ettiğini gösterir.
Gakkoş Kime Denir?
“Gakkoş” kelimesi Elazığlılara özgü bir hitap şeklidir. Kelime, Elazığ ilinde yaşayan insanlar için kullanılır ve onların kültürel kimliğini ifade eder. Elazığ’da yaşayanlar birbirlerine “gakkoş” diye hitap ederler ve bu kelime özellikle samimi bir şekilde kullanılan bir terimdir. “Gakkoş” kelimesi, Elazığ’ın kültürel ve sosyal dokusunda önemli bir yer tutar ve bölge insanlarının birbirlerine olan bağlılıklarını ifade eder. Bu hitap şekli, sadece aile içi ilişkilerde değil, aynı zamanda arkadaşlık ve komşuluk bağlarında da sıkça kullanılır. Elazığlıların birbirlerine olan yakınlığını ve dayanışmasını gösteren bu kelime, aynı zamanda bölge insanının misafirperver ve samimi yapısının da bir yansımasıdır.
Gakkoş’un Anlamı Ne?
“Gakkoş” kelimesi, Elazığ’da kardeş ve ağabey anlamında kullanılmaktadır. Bu kelime, aslında “garındaş” kelimesinin zamanla değişerek “gakgo” ve nihayetinde “gakkoş” halini almasıyla oluşmuştur. Bu süreç, kelimenin kökeninin Türkçedeki eski kullanımlarına dayandığını göstermektedir. Eski Türkçe’de “ka” kelimesi akraba ve arkadaş anlamına gelirken, “kang” kelimesi ise baba anlamında kullanılmıştır. Ayrıca, Türkmen Türkçesinde “kaka” baba, Azerbaycan Türkçesinde ise “gağa” ağabey anlamında kullanılmaktadır. Bu benzerlikler, “gakkoş” kelimesinin geniş bir kültürel ve dilsel kökene sahip olduğunu ortaya koymaktadır. Elazığ ağzında ise bu kelime, özellikle yakınlık ve samimiyet ifade eden bir hitap şekli olarak günümüzde de kullanılmaya devam etmektedir.
Gakkoş Lakabı Nereden Gelir?
“Gakkoş” kelimesinin kökeni oldukça eskiye dayanmaktadır. Kelimenin aslı “garındaş” kelimesinden türemiştir. Zamanla bu kelime “gakgo” ve ardından “gakkoş” olarak değişmiştir. Kelimenin kökeni üzerine yapılan araştırmalar, Eski Türkçe’de “ka” kelimesinin akraba, arkadaş anlamına geldiğini, “kang” kelimesinin ise baba anlamına geldiğini göstermiştir. Ayrıca, Türkmen Türkçesinde “kaka” kelimesi baba, Azerbaycan Türkçesinde “gağa” kelimesi ağabey anlamına gelmektedir. Bu dilsel benzerlikler, “gakkoş” kelimesinin kökeninin Türk dilinin çeşitli lehçelerinde de var olduğunu göstermektedir. Bu kelimenin Elazığ’da yaygın olarak kullanılması, bölgenin zengin tarihsel ve kültürel geçmişiyle de ilişkilidir. Harput’ta hüküm süren çeşitli medeniyetler ve Türk boylarının etkisiyle bu kelime, zamanla Elazığ’da yerleşmiş ve bölge halkının dilinde kalıcı bir yer edinmiştir.
Elazığlılar Birbirine Ne Der?
Elazığlılar, birbirlerine genellikle “gakkoş” veya “gakgo” diye hitap ederler. Bu hitap şekli, sadece kardeş ve ağabey anlamında değil, aynı zamanda samimi bir arkadaşlık ifadesi olarak da kullanılır. Elazığ’da yaşayan insanlar arasında sıkça duyulan bu kelime, hem erkekler hem de kadınlar tarafından kullanılır ve karşılıklı saygı ve sevgiyi ifade eder. Elazığlıların bu hitap şeklini kullanması, onların birbirlerine olan bağlılıklarını ve toplumsal dayanışmalarını gösterir. Bu nedenle, Elazığ’da “gakkoş” kelimesi, sadece bir hitap şekli olmanın ötesinde, aynı zamanda kültürel bir değer ve kimlik simgesi olarak kabul edilir.
Elazığ’ın tarihî ve kültürel zenginliği, “gakkoş” kelimesinin anlamını ve kullanımını da derinleştirir. MÖ 20. yüzyıla kadar uzanan bir geçmişe sahip olan Harput, Hurriler, Hititler, Urartular, Romalılar, Bizanslılar, Araplar ve Selçuklular gibi birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Bu zengin tarih, Elazığ’ın kültürel dokusunu şekillendirmiş ve bu kültürel miras, günlük yaşamda kullanılan kelimelere de yansımıştır. Elazığ’ın yöresel ağzında kullanılan “gakkoş” kelimesi de bu tarihsel sürecin bir ürünü olarak karşımıza çıkar. Bu kelimenin kullanımı, bölge insanlarının geçmişten gelen kültürel mirasına sahip çıktıklarını ve bu mirası yaşatmaya devam ettiklerini gösterir. Elazığ’da hala canlı bir şekilde kullanılan “gakkoş” kelimesi, bölgenin zengin kültürel geçmişinin bir yansımasıdır.
Gakgo / Gakgoş Kelimesinin Kökenine Yönelik Makale
Prof. Dr. Ahmet Buran’ın araştırmalarına göre, “gakgo” veya “gakgoş” kelimesi, Elazığ yöresinde sıkça kullanılan bir terimdir. Bu kelime, yazı dilinin ortak kelime kadrosu içinde yer almayan, sadece belli yörelerde kullanılan mahalli kelimeler arasında yer alır. Türkiye Türkçesi ağızlarında bu tür kelimeler oldukça fazladır ve her dilin kendine özgü mantığı, karakteri ve şahsiyeti vardır. Bu şahsiyet, kelimelere de yansır; kelimeler sadece seslerden oluşmuş anlamlı birlikler değil, aynı zamanda toplumsal ve kültürel işlevler taşıyan varlıklardır.
Türkçe, akrabalık adları bakımından zengin bir dildir. Bu zenginlik, Türk toplumunda aile ve akrabalık ilişkilerinin önemli bir yer tuttuğunun göstergesidir. Akrabalık, genellikle kan bağına dayanır ve bu bağ zamanla genişleyerek kültürel ve sosyal akrabalık anlamlarını da içerir. Eski Türkçede “ka” kelimesi akraba ve arkadaş anlamına gelirken, “kang” veya “kan” baba anlamında kullanılmıştır. Türkmen Türkçesinde “kaka”, Azerbaycan Türkçesinde ise “gağa” kelimesi ağabey anlamına gelir. Elazığ yöresinde kullanılan “gakgo” ve “gakgoş” kelimeleri de bu akrabalık ve arkadaşlık bağlarını ifade eder. Kelimenin aslı, Eski Türkçede akraba anlamına gelen “ka” kelimesine dayanır. Zamanla “ka” kelimesi “kaka”ya, daha sonra “gakgo”ya ve nihayet “gakgoş” şekline dönüşmüştür.
Elazığ’da bu kelime, öncelikle kan akrabalığını, daha geniş anlamda ise kültürel ve sosyal akrabalığı ifade eder. “Gakgo” kelimesi, Elazığ’da yiğit, mert, delikanlı, dürüst, babayiğit gibi anlamlarda da kullanılır. Bu nedenle, kelimenin kavram alanı kan akrabalığından karakter ve kültür akrabalığına kadar genişler. Elazığ’da tanınmayan veya adı bilinmeyen birine bu kelimeyle hitap etmek, ona kardeşlik makamının verilmesi ve dolayısıyla saygı gösterilmesi anlamına gelir. Sonuç olarak, “gakgo” ve “gakgoş” kelimeleri, Elazığ’ın kültürel zenginliğini ve sosyal yapısını yansıtan önemli terimlerdir. Bu kelimeler, sadece bir hitap şekli olmanın ötesinde, Elazığ’ın tarihî ve kültürel kimliğini de ifade eder. Elazığlılar arasında bu kelimelerin kullanımı, onların birbirlerine olan bağlılıklarını ve dayanışmalarını gösterir.